تولد کریم در رمضان الکریم
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ امام‌حسن (ع) صاحب حلم و سعه صدر و خوش گفتاری و فصاحت در گفتار بود. نبی مکرم اسلام (ص) در وصف ایشان چنین می فرمایند: «لو کان العقل رجلا لکان الحسن». اگر عقل به شکل انسانی در می آمد، همانا آن حسن بود.
در جای دیگری می فرمایند: «وَ لَوْ کَانَ الْفَضْلُ شَخْصاً لَکَانَ الْحَسَنَ» ؛ اگر فضل و بخشش به صورت انسانی مجسم شود، همانا به صورت حسن جلوه می‌كند.
در روایات حلم و سعه‌صدر ایشان مورد تأکید قرار گرفته است. حلم یعنی گذشت و چشم‌پوشی از بدی دیگران، که در آن حضرت مثال‌زدنی و بی‌نظیر بود
امام حسن (ع) جامع تمام صفات و فضائل اخلاقی بودند. در این بین کرامت و بخشش در ایشان بیش از هرچیز متبلور شده است. کریم به معنای بزرگوار و پر بخشش است؛ همه اهل‌بیت کریم، بزرگوار و بخشنده بودند، ولی در بین اهل‌بیت کسی که بیشتر از همه این خصوصیت را در خود متبلور کرده، امام حسن مجتبی (ع) است؛ به این جهت ایشان را کریم اهل‌بیت نامیده‌اند.
قیروانی نقل می کند: «کان الحسن(ع) جوادا کریما لا یرد سائلا و لا یقطع نائلا...» امام حسن(ع) بخشنده و با کرامت بود و هیچ سائلی را رد نمی‌کرد و امیدواری را ناامید نمی گردانید.
در روایتی بیان شده، «کان الحسن(ع) من الحلمأ الکرمأ الاسخیأ.» امام حسن (ع) از بردباری دارای کرامت و بزرگواری و سخاوت بود.
در روایات حلم و سعه‌صدر ایشان مورد تأکید قرار گرفته است. حلم یعنی گذشت و چشم‌پوشی از بدی دیگران، که در آن حضرت مثال‌زدنی و بی‌نظیر بوده است و می‌توان گفت، اگر ایشان با این بزرگواری و حلم، جامعه و شیعیان را اداره نمی‌کردند، شاید سرنوشت شیعه و اسلام این‌گونه نمی‌شد. همانطور که در حدیثی آمده است، «ان الحسن(ع) کان من اوسع الناس صدرا و اسجحهم خلقا.» امام حسن‌مجتبی (ع) سعه صدرشان از همه بیشتر و از نظر اخلاق معتدل‌ترین مردم بود.
کرامت اعم و بالاتر از سخاوت و بخشش اعمال است و شامل صفات زیادی ازجمله عفو بخشش و پاسخ دادن بدی به خوبی است. روایات زیادی درباره بخشندگی و بزرگواری کریم اهل بیت (علیهم السلام) بیان شده است؛ از داستان مرد شامی که به ایشان ناسزا گفته بود و حضرت با مهربانی و بخشش و کمک جوابش را دادند تا چندین بار بخشیدن تمام اموالشان یا نصف آن در راه خدا.
در روایت داریم، امام همیشه خوبی دیگران را به چند برابر پاسخ می دادند. روایت زیبایی هست که کنیزی به امام دسته گلی هدیه می دهد و ایشان در مقابلش وی را آزاد می کند و بیان می کنند به آیه شریفه «وَ إِذا حُییتُمْ بِتَحِیةٍ فَحَیوا بِأَحْسَنَ مِنْها»؛ لذا کرامت آن امام همام را نباید فقط به بخشش اموال تقلیل داد.
ایشان در بخشش دیگران و جواب بدی را با خوبی دادن نیز اسوه ای بی مانند بودند. آن گاه که به وی ناسزا می گفتند، آن را با خوشرویی و طمأنینه پاسخ می دادند و بدین گونه مظهری از کرامت را بدون هیچ چشم داشتی از خود به نمایش گذاشته و به این سبب انسان سازی را در تمام وجوه خود آموزش می دادند.
در وصف کریم بودنشان به آیاتی چند از سوره فجر تأسی می جوییم:
فَأَمَّا الْإِنْسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ ﴿١٥﴾
وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ ﴿١٦﴾
كَلَّا بَلْ لَا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ ﴿١٧﴾
وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ ﴿١٨﴾
در سوره مبارکه فجر بعد از آنکه به سرنوشت تاریخی اقوام و حکومت های متکبر پرداخته شده، درباره آزمایش انسان سخن میان رانده است: «و اما انسان آن هنگام که پروردگار او را گرامی داشت و بدو نعمت داد؛ می گوید، پروردگار مرا گرامی داشته و اما آن هنگام که پروردگار او را به آزمایش تنگ دستی می آزماید؛ می گوید، پروردگار مرا خوار گردانیده است».
محور سخن در این دو آیه خودمحوری انسان بوده که در آیات بعدی، این صفت ناپسند، به نحوی وزین، پاسخ داده شده است. خداوند می فرمایند: چنین نیست؛ یتیمان را گرامی نمی داشتید و یکدیگر را به کمک به مسکین تشویق نمی کردید.
یتیم در تمام ابعاد شخصیتی؛ مالی، معنوی و دیگر ابعاد، نیاز به کرامت دارد. این کرامت را می توان در تمام جلوه‌های آن در کریم آل الله مشاهده کرد. در آیه بعدی آنچه اشارت می فرماید، این مضمون را در پی دارد که فقط هدف کمک مادی به افراد نیازمند مدنظر نیست، بلکه باید در بعد وسیع تری این مهم انجام پذیرد و آن، تشویق یکدیگر به این موضوع است که آن به وجه نیکویی در سنت امام حسن (ع) مشهود است.
امام حسن (ع) می فرمایند: «أکْيَسُ الْکَيِّسِ التُّقي، وَ أحْمَقُ الْحُمْقِ الْفُجُورَ، الْکَريمُ هُوَ التَّبَرُّعُ قَبْلَ السُّؤالِ». زيرک ترين و هوشيارترين افراد، شخص باتقواست؛ احمق و نادان ترين افراد، کسی است که تبهکار و اهل معصيت باشد، گرامی ترين و باشخصيّت ترين افراد، کسی است که به نيازمندان پيش از اظهار نيازشان، کمک کند.
به این وسیله یکی از جلوه های کرامت در مکتب خویش را که پیش از درخواست نیازمند باید نیازش را مرتفع کرد، آموزش داد و این گونه به کرامت بخشی قرآنی جامه عمل می پوشاند.
سخن پایانی آنکه؛ در این ماه مبارک پیروی و نقش پذیری از بزرگان (که ائمه اطهار نماد واقعی آن هستند) می تواند آمادگی نیکی ورزیدن در تمام سال را پرورش دهد و بستری برای شکوفا شدن صفات انسانی و در پی آن حرکت مدام و مستمر به سوی انسان کامل شدن فراهم کند؛ لذا تعمق و تدبر در رفتار کریم اهل بیت (علیهم السلام)، طی مسیر را بسیار آسان خواهد کرد.